अतिथी कट्टा

निखिलवर एखादी डॉक्युमेंट्री व्हावी असे त्यांना काहींनी सुचवले. कारखानीस यांचे मित्र संतोष मोकाशी हे मी लिहिलेल्या ‘तहान’ या चित्रपटाचे दिग्दर्शक दासबाबू यांच्या पत्नीचे जवळचे नातेवाईक. कारखानीस, मोकाशी हे दोघे दासबाबूंना भेटायला गेले. निखिलची कथा ऐकून दासबाबू प्रभावित झाले आणि म्हणाले, ‘डॉक्युमेंट्री का? पूर्ण लांबीचा चित्रपट करू, म्हणजे अधिकाधिक लोकांपर्यंत पोचेल. कमीत कमी खर्चात तो होईल हे पाहणे माझे काम.’ दासबाबूंच्या मनात चित्रपटाचा विचार येताच त्यांच्या मनात पहिले नाव माझे येते. माझा चित्रपट श्रीकांतच लिहिणार हे ते जाहीर करून टाकतात. तसे त्यांनी केले. चित्रपट निर्मितीचा कोणताही अनुभव नसताना कारखानीस, मोकाशी हे निर्मितीचे शिवधनुष्य पेलायला उभे राहिले.
लेखक म्हणून माझ्यापुढे सगळ्यात मोठे आव्हान हे होते की ही शोकांतिका असूनही ती रडकी होऊ नये. निखील ज्या सकारात्मकतेने जगला ती सकारात्मकता पटकथेत उतरणे. सच्चिदानंद हे अतिशय मीतभाषी. त्यांनी मूकपणे मुलाला दिलेली साथ, त्यांच्या आईने म्हणजे निखीलच्या आजीने निखीलची आई होऊन त्याला दिलेली वात्सल्याची सावली याबद्दल सच्चिदानंदांकडून माहिती काढून घेणं एक आव्हान होते. स्वतःचा त्याग, त्रास याविषयी चकार शब्द न बोलता ते केवळ निखीलविषयी बोलायचे. त्यांच्यासोबत मी अनेक तास बोललो, निखिलचे मित्र, नातेवाईक यांच्याशी बोललो, निखिलची पत्रे वाचली, निखील एका लग्नाला उपस्थित होता, त्याचा व्हिडीओ पाहिला. त्याला झालेल्या आजाराविषयी माहिती घेण्यासाठी, उपचारांची माहिती घेण्यासाठी माझा मित्र डॉ. अमोल अन्नादाते याच्याशी वारंवार चर्चा केली. लग्न आणि घटस्फोट हा निखीलच्या आयुष्यातला हळवा, दुखरा परंतु अनिवार्य कोपरा. त्याविषयी चित्रपटात काही येऊ नये असे कारखानीसांना वाटत होते, परंतु तसे करून चालणार नाही, हे त्यांना पटवून द्यावे लागले. मोकाशी आणि त्यांचे कुटुंबीय हे निखिलच्या आयुष्याचे जवळचे साक्षीदार. त्यांच्याकडूनही खूप महत्त्वाची माहिती मिळाली. या सगळ्या माहितीमधून माझ्या डोळ्यांपुढे निखिलचं व्यक्तिमत्त्व आणि आयुष्य साकारत गेलं. वेगवेगळ्या टप्प्यांना एकत्र बांधण्यासाठी सूत्रधाराचा वापर करण्याचं ठरलं आणि मग पटकथेला आकार येऊ लागला.
पटकथा पूर्ण झाल्यावर तिचं निखिलच्या काही जवळच्या लोकांसमवेत पहिलं वाचन केलं तेव्हा, प्रत्येकजण एकच म्हणाला, तुम्ही निखिलला कधी भेटला नाहीत, यावर आमचा विश्वासच बसत नाही. त्याचं बोलणं, वागणं यात परफेक्ट उतरलेलं आहे. हे समाधान माझ्यासाठी मोठं होतं.
दासबाबूंनी कलावंत निवडताना अतिशय विचार करून निवडले. त्यामुळे काम आणखी सोपे झाले. अरूण नलावडे, संग्राम समेळ, धनश्री, अभय कुलकर्णी, अतुल परचुरे, सुलभाताई या सगळ्यांनीच निखिल आणि त्याचं जगणं पडद्यावर अक्षरशः साकार केलं आहे. खुद्द दासबाबूंनी दिग्दर्शक म्हणून ‘तहान’च्या तुलनेत ‘ब्रेव्हहार्ट’मध्ये मोठीच झेप घेतली आहे. पडद्यामागे राहून काम करणारे आमचे कॅमेरामन विलियम आणि निर्मिती व्यवस्थापक प्रशांत पवार यांचे श्रम केवळ आम्हालाच ठावूक आहेत. या चित्रपटाच्या अखेरीस निखिलच्या जगण्यावर भाष्य करणारे गाणे हवे अशी सूचना पुढे आली तेव्हा मी गाण्याऐवजी कविता असावी अशी सूचना केली. ती किशोर कदम ऊर्फ सौमित्रच्या आवाजात असावी असंही सुचवलं. मी लिहिलेली ती कविता किशोरनं अत्यंत प्रभावीपणे म्हटली. चित्रपटाच्या निर्मितीची पार्श्वभूमी कळल्यावर त्याने कविता सादर करण्याचे मानधन घेण्यासही नकार दिला. या संवेदनशीलतेबद्दल, उमदेपणाबद्दल किशोरचे जाहीर आभार मानण्याची हीच वेळ आहे. ही कविता आणि चित्रपटांतील दोन गाणी यांना न्याय देणारे संगीतकार अर्णव चॅटर्जी हे कमी बोलणारे परंतु उत्तम काम करणारे गृहस्थ आहेत. चित्रपट आता प्रेक्षकांपुढे आहे. ७ एप्रिलला तो प्रदर्शित होतो आहे. या क्षेत्रात नवीन असूनही मोकाशी यांनी चित्रपट प्रदर्शित करण्यासाठी जे श्रम घेतले त्यालाही सॅल्यूट करायला हवा. प्रेक्षकांच्या प्रतिक्रियांची आम्ही आता वाट बघतोय.
– श्रीकांत बोजेवार
(‘ब्रेव्हहार्ट’चे पटकथा, संवाद, गीत लेखक)